گوسفند پستانداریست از راسته سم داران از دسته زوج‌سمان، از گروه نشخوارکنندگان و از خانوداده گاوسانان (تهی‌شاخان) که جهت استفاده از پشم وشیر وگوشتش آن را اهلی کرده بصورت گله‌های بزرگ نگهداری می‌کنند، برخی نزادهای گوسفند نر دارای شاخ مورب و حلقوی وپیچ دار می‌باشند و در اینصورت بنام قوچ یا راک نامیده می‌شوند ولی گوسفند ماده متعلق بهر نژادی که باشد بطور عام بنام میش خوانده می‌شود
معرفی نژادها
نژادهایی با پشم خیلی ظریف
مرینوس
منشاء مرینوس کشور اسپانیا می‌باشد. سه نوع مرینوس به نامهای A، B و C وجود دارد. A و B دارای پوست چین دار می‌باشند و نوع A پوست چین دار تری نسبت به B دارد. مرینوس با پوست چین دار به مرینوس آمریکائی شناخته می‌شود. مرینوس نوع C را مرینوس دلاین می‌نامند که چین پوست آن خیلی کم می‌باشد. پشم مرینوس دلاین سفید بوده ورشد آن در حدود۴/۶تا۶/۷ سانتی متر در سال می‌باشد. قوچهای آن شاخدار و میشها بدون شاخ می‌باشند. مرینوس از نظر اندازه متوسط بوده و بدنی لاغر دارد. مرینو دلاین از مرینوس بزرگتر است. مرینوس دارای غریزه قوی زندگی گله‌ای بوده وتوانائی چرا در مراتع فقیر را دارا می‌باشد
رامبویه
منشا این نژاد کشور فرانسه می‌باشد. این نژاد از مرینوس اسپانیائی حاصل شده‌است. در حدود نیمی یا بیشتر از گوسفندان تلاقی یافته در آمریکا از نژاد رامبویه می‌باشند. رامبویه از نظر پشم ظریف شهرت دارد.
رنگ این نژاد سفید می‌باشد و اندازه آن بزرگ می‌باشد. بدنی زاویه دار وبلوکی همچنین لاشه‌ای گوشتی تر نسبت به مرینوس دارد ولی از نظر کیفیت گوشت درمقایسه با نژادهایی که برای تولید گوشت پرورش می‌یابند مناسب نمی‌باشد. قوچهای این نژاد شاخدار ویا بدون شاخ ولی همه میشها بدون شاخ هستند. رشد پشم آنها حدود۹/۸سانتی متر در سال است
دبویلت
منشا این نژاد آمریکا می‌باشد. از تلاقی رامبویه ومرینوس دلاین بهبود نژاد یافته‌است. توسعه این نژاد در نیو مکزیکو شروع گردیده‌است. دبویلت باشرایط مراتع غرب امریکا سازگار است.
اندازه این نژاد متوسط بوده، بدنی زاویه دار داردو رنگ آن سفید می‌باشد. قوچهای این نژاد شاخدار و یا بدون شاخ می‌باشند ولی میشها بدون شاخ هستند. الیاف پشم نرم و بلند باعث ارزشمندی پشم ان می‌باشد
نژادهایی با پشم نسبتا ظریف
چویوت
منشا این نژاد از تپه‌های cheviot در شمال انگلستان و جنوب اسکاتلند می‌باشد.
چویوت جثه‌ای کوچک داشته و نوع بدن آن بلوکی است. این نژاد صورت و پاهای سفید ومنخرین سیاه دارد و بدون شاخ می‌باشد. رشد پشم آن در حدود۲/۱۰ تا ۷/۱۲ سانتی متر در سال می‌باشد.
دورست
منشا دورست از جنوب انگلستان می‌باشد. جثه‌ای متوسط داشته و نوع بدن بلوکی است. گوشها، بینی، صورت و پاهایی سفید دارد. دورست هم شاخدار وهم بدون شاخ می‌باشد. این نژاد پشمی با زبری متوسط تولید می‌کندوپشم چیده شده دورست وزن سبکی داردو به طور متوسط ۶/۳ – ۲/۳ کیلو گرم است. این نژاد لاشه گوشت داری تولید می‌کند
گوسفند فنلاندی
منشا این نژاد فنلاند است واز نظر جثه کوچک است گوشها، بینی، صورت و پاهایی سفید دارد این نژاد به طور کلی بدون شاخ می‌باشد، هر چند که تعدادی از قوچهای آن شاخدار می‌باشد. گوسفند فنلاندی پشمی با زبری متوسط تولید می‌کند و وزن پشم چیده شده آن حدود ۴ تا ۵/۴ کیلو گرم است خصوصیات لاشه این نژاد مطلوب نمی‌باشد.
نژاد فنلاندی دارای نرخ بره زایی قابل توجهی می‌باشد و در آمریکا برای برنامه‌های تلاقی جهت افزایش میزان بره زایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. میش بالغ تلاقی یافته که نیمی از آن نژاد گوسفند فنلاندی می‌باشد ۲۰۰ تا ۲۵۰ بره تولید می‌کند بره‌های تلاقی یافته این نژاد در هنگام تولد کوچک می‌باشند ولی قدرت بقا وزنده ماندن آنها بالا می‌باشد. وقتی این نژاد در تلاقی استفاده گردد، بره‌های بدست آمده از نظر لاشه نیز دارایکیفیت مناسبی خواهند بود
همشایر
منشا نژاد همشای جنوب انگلستان است. جثه این حیوان بزرگ بوده و دارای بدنی از نوع بلوکی می‌باشد صورت، پاها، گوشها و بینی سیاه بوده، فاقد شاخ می‌باشد.
همشایر از نظر بلوغ در حد متوسط قرار دارد. از خصوصیات دیگر این نژاد شیر دهی خوب و تولید بره‌هایی است که پس از شیر گیری برای ارائه به بازار مناسب می‌باشند. تولید پشم متوسط و درحدود ۲/۳ تا ۶/۳ کیلو گرم می‌باشد میانگین تولید بره در حدود ۱۳۷ درصد است که این درصد بره زایی براساس ۱۰۰ میش می‌باشد. تلاقی خوبی بین آنها وگوسفندان با پشم ظریف یا نژاده‌های تلاقی یافته صورت می‌گیرد
مونتادال
منشا این نژاد ایالات متحده می‌باشد وبهبود آن بوسیله تلاقی میشهای نژاد کلمبیا با قوچهای cheviot صورت پذیرفته‌است.
این حیوان دارای جثه‌ای متوسط با نوع بدن بلوکی بوده، صورت، گوشها و پاهای آن سفید می‌باشد وبر روی صورت وپاها پشمی وجود ندارد. این نژاد بدون شاخ می‌باشد لاشه آن گوشتی است ومتوسط تولید پشم در حدود ۵/۴ تا ۴/۵ کیلو گرم در سال می‌باشد
اکسفورد
منشا نژاد اکسفورد مرکز وجنوب انگلستان است. نژاد اکسفورد از بزرگترین نژادهای گوسفند با پشم متوسط از نظر جثه می‌باشد. نوع بدن آن بلوکی می‌باشد. صورت، گوشها وپاهای آن خاکستری مایل به قهوه‌ای است. گوسفندان این نژاد بدون شاخ هستند. بیده چیده شده آن سنگین و حدود ۵/۴ تا ۴/۵ کیلوگرم وزن دارد. میشهای این نژاد پر منفعت و سودمند بوده، از نظر شیر دهی خوب و بره‌های آنها دارای رشد سریعی می‌باشند. استفاده از این نژاد در تلاقی‌ها مناسب است چون اندازه جثه آن بزرگ است
شروپ شایر
منشا این نژاد کشور انگلستان می‌باشد. این حیوان از کوچکترین گوسفندهای نژاد پشم متوسط و نوع تیپ بدنی بلوکی بوده وبدون شاخ می‌باشد. صورت و پاها کدر بوده، پوشش زیادی از پشم در صورت آن وجود دارد. تولید لاشه این نژاد کم می‌باشد و وقتی وزن حیوان در اثر تغذیه افزایش می‌یابد، میزان چربی آن نیز زیاد می‌گردد.
وزن بیده آن ۱/۴ کیلو گرم است. میشهای این نژاد مادران خوبی هستند و درصد تولید بره آنها اغلب ۱۵۰ % می‌باشد
سات داون
این نژاد از جنوب انگلستان منشا شده‌است و یکی از قدیمی‌ترین نژادهای گوسفند در دنیا محسوب می‌شود. جثه این گوسفند کوچک و نوع بدن بلوکی است. صورت ف گوشها وپاها خاکستری یا قهوه‌ای است. این نژاد دارای بلوغ زودرس و بدون شاخ می‌باشد. بیده آن ۳/۲ تا ۲/۳ کیلوگرم است. سات داون در سنین اولیه تمایل به چاق شدن و ذخیره چربی دارد
سافولک
منشا این نژاد جنوب انگلستان است. جثه‌ای بزرگ وبدن بلوکی وعضلانی داشته، صورت، گوشها و پاها سیاه می‌باشد. این نژاد بدون شاخ می‌باشد و بر روی صورت و پاهای آن پشم وجود ندارد.
بیده سافولک ۶/۳ تا ۵/۴ کیلوگرم وزن دارد. درصد بره زایی ان ۱۵۰ % یا بیشتر است. رشد بره در این نژاد سریع بوده و سرعت ذخیره چربی در این نژاد نسبت به سایر نژادها کمتر است. تولید گوشت لخم ولاشه عضلانی از دیگر خصوصیات این نژاد می‌باشد
تونس
نژادتونس از شمال افریقا منشا شده‌است. رنگ صورت آن قرمز متمایل به قهوه‌ای تا خرمایی روشن می‌باشد. این نژاد بدون شاخ بوده و اندازه جثه آن متوسط و زاویه دار است و بدنی بلوکی دارد. دارای پشم زبر بوده و بر روی صورت پشم وجود ندارد
نژادهای پشم دراز
کاتسولد
از نژادهای قدیمی گوسفند در انگلستان است و منشا آن نیز انگلستان می‌باشد این نژاد بزرگ جثه بوده و نوع بدن آن بلوکی می‌باشد.
پاها و صورتی سفید رنگ داشته، هر چند که دربین آنها سفید متمایل به خاکستری نیز دیده می‌شود. لکه‌های تیره بر روی صورت و پاها ممکن است وجود داشته باشد پشم این نژاد رشد زیادی داشته و وزوزی (فر دار) می‌باشد. این گوسفند بدون شاخ بوده و در برنامه‌های تلاقی از آن استفاده می‌شود
لایسستر
منشا این نژاد کشور انگلستان است. این گوسفند دارای جثه‌ای بزرگ و بدن بلوکی می‌باشد. رنگ این نژاد سفید بوده، بدون شاخ می‌باشد و بر روی صورت پشم وجود ندارد. پشم گوسفند لایسستر محافظ خوبی در برابر گرما نمی‌باشد
لینکلن
منشا لینکلن انگلستان است. این نژاد دارای جثه‌ای بزرگ بوده و نوع بدن آن بلوکی می‌باشد. رنگ آن سفید است و بدون شاخ بوده، پشم دراز و زبری تولید می‌کند. این نژاد دارای بلوغ دیررس است. پشم تولیدی آن ۴/۵ تا ۲/۷ کیلوگرم می‌باشد. از این نژاد برای تلاقی‌ها استفاده می‌شود
رامنی
این نژاد یکی از قدیمی‌ترین نژادهای منشا شده در جنوب انگلستان است. جثه این نژاد بزرگ با با نوع بدن بلوکی است. بیده‌ای متراکم وبهتر از دیگر نژادهای پشم دراز تولید می‌کند و و بهمین دلیل سازگاری بهتری نسبت به رطوبت و مناطق مرطوب در مقایسه با سایر نژادهای پشم دراز دارد. این نژاد در برناکمه‌های تلاقی نژادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نژادهای پشم تلاقی یافته
کلمبیا
منشا این نژاد امریکا می‌باشد و از تلاقی بین قوچ لینکلن و میش رامبویه بوجود آمدهاست. هدف از این تلاقی بوجود آوردن نژادی است که سازگاری بهتری با مناطق کوهستانی داشته باشد.
کلمبیا جثه‌ای بزرگ و بدنی بلوکی دارد. این نژاد بزرگترین نژاد تلاقی یافته‌است. صورت، گوشها و پاهای سفید داشته و بدون شاخ می‌باشد. در روی صورت گوسفند کلمبیا پشم وجود ندارد و دارای پاهایی است که از کمی از سایر نژادها بلندتر است
وزن پشمهای چیده شده در حدود ۵/۴ تا ۹/۵ کیلوگرم است و تولید گوشت لخم مناسبی دارد. کلمبیا غالبا در تلاقی با نژاد صورت سیاه که دارای پشم متوسط می‌باشد استفاده شده و هدف از این تلاقی تولید بره‌های بازاری است
کوریدال
منشا آن نیوزلند است. این نژاد حاصل از تلاقی بین قوچهای لینکلن و لایسستر با میشهای مرینوس است.
کوریدال دارای جثه متوسط وکمی بزرگ است صورت، گوشها و پاهایی سفید رنگ داشته و فاقد شاخ می‌باشد. این نژاد تولید پشم و گوشت باکیفیت خوب را دارا بوده و وزن بیده آن ۵/۴ تا ۸/۶ کیلوگرم در سال است
پاناما
این نژاد از امریکا منشا یافته. نژاد پاناما حاصل تلاقی قوچ رامبویه و میش لینکلن می‌باشد. رنگ صورت، گوشها و پاها سفید بوده وجثه بزرگ، تیپ بدن بلوکی و بدون شاخ بودن از خصوصیات نژاد پاناما می‌باشد.
گوسفند پاناما اندکی گوچکتر از نژاد کلمبیا بوده ولاشه کمی گوشتی داشته و در سنین اولیه چربی در بدن آن ذخیره می‌شود
راملدال
منشا راملدال ایالات متحده امریکا است و از تلاقی بین قوچ رامنی و میش رامبویه بوجود آمدهاست.
این نژادجثه‌ای متوسط وبدنی بلوکی داشته، رنگ صورت، گوشها و پاها سفید بوده
و بدون شاخ می‌باشد. وزن بیده آن ۵/۴ تا ۹/۵ کیلوگرم است. راملدال در تلاقی با میشهای پشم ظریف مورد استفاده قرار گرفته و بره‌های سازگار با شرایط پرورش در مرتع را بوجود می‌آورد.
تارگی
منشا تارگی امریکا است. این نژاد حاصل تلاقی بین قوچ رامبویه با میشهای کاریدال – لینکلن-رامبویه می‌باشد.
این نژاد جثه‌ای متوسط، بدنی بلوکی با صورتی سفید رنگ داشته و بدون شاخ است. فاقد پشم در صورت بوده و وزن پشم چیده شده آن ۵/۴ تا ۴/۵ کیلوگرم در سال می‌باشد.
بدون دم
منشا این نژاد امریکا می‌باشد و از تلاقی گوسفند بدون دم سیبری با تعدادی از نژادهای اصلاح شده بوجود آمدهاست. هدف از این تلاقی اصلاح یک نژاد است که نیاز به قطع دم نداشته باشد. رنگ صورت، گوشها وپاها سفید می‌باشد. این نژاد بدون شاخ بوده و صورتشان بدون پشم است
سوت دال
منشا این نژاد ایالات متحده امریکا می‌باشد و از تلاقی بین نژادهای سات داون و کوریدال به وجود آمدهاست. هدف ازاین تلاقی تولید نژادهایی است که از نظر کیفیت پشم و گوشت مناسب باشند
نژادهای پشم قالی
صورت سیاه‌ها یلند
این نژاد از قدیمی‌ترین نژادهای منشا شده در اسکاتلند است. اندازه این نژاد کوچک بوده و دارای پشم زبر و ضخیم در پوشش خارجی وظریف تر در پوشش داخلی می‌باشد. صورت و پاها سیاه بوده، قوچهای این نژاد بزرگ و میشهای آن کوچک جثه و کوتاه قد با شاخهای پیچیده می‌باشند. این نژاد توانایی زندگی در مناطق خشک با پوشش گیاهی اندک را دارا می‌باشد
نژاد پوستی
قره گل
این نژاد از آسیا منشا شده و یکی از قدیمی‌ترین نژادهای گوسفند در جهان است. قره گل جثه‌ای بزرگ و بدنی زاویه دار داشته، رنگ صورت، گوشها و پاها سیاه یا قهوه‌ای می‌باشد.
قوچهای این نژاد شاخدار و میشها بدون شاخ می‌باشند و بره‌هایی با لاشه ضعیف و فقیر تولید می‌کنند. پوست بره‌ها پس از به دنیا آمدن و چند روز بعد از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. پشم در حیوان بالغ زبر و خشن است وبین ۲/۱۵ تا ۴/۲۵ سانتی متر طول دارد
نژادهای گوشتی
همچون گوسفند سنگسری که از حیث پرواری بی نظیر است و محصول گوشت تقریباً ٪۶۰ وزن گوسفند پیش از ذبح شدن است
گوسفندان ایران
گوسفندان ایرانی از نظر پشم در گروه گوسفندان با پشم ضخیم ویا قالی می‌باشند. همگی این گوسفندان دنبه دار می‌باشند به استثنای زل که دارای نیم دنبه یا بدون دنبه بوده و قره گل که دارای نیم دنبه‌است.
گوسفندان ایرانی رنگهای مختلفی دارند از جمله می‌توان به سفید، سیاه، خرمایی، قهوه‌ای، نخودی و خاکستری اشاره کرد.
گوسفندان ایران را بر حسب اصولی تقسیم می‌نمایند که این تقسیم بندی می‌تواند بر اساس سفید یا رنگی بودن بدن و یا وزن بلوغ (سنگین، متوسط، سبک) باشد
آتابای
افشاری
بلوچی
بهمنی
تالشی
ترک قشقایی
لک قشقایی
زل
زندی
سنجابی
سنگسری
شال
عربی
فراهانی
فشندی
کبود شیراز
کردی خراسانی
کرمانی
کلکویی
لری
لری بختیاری
قره گل
قزل
نائینی
مغانی
مهربان
بهترین نژادها
بهترین نژادهای گوسفند عبارت‌اند از:
نژاد مرینوس که دارای پشمهای لطیفی است.
گوسفند قره‌گل که پشمهایش دارای جعد خاصی است
استفاده
انسان‌ها از شیر و گوشت گوسفند استفاده می‌کنند و از این نظر گوسفند جانوری مفید برای انسان است. در مناطق بادیه نشین شیر گوسفند نوشیده می‌شود. پوستش برای کفش دوزی کاربرد دارد و پشمش برای ریسندگی و پارچه بافی کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین از فضولات گوسفند که پشکل نام دارد به‌عنوان کود کشاورزی استفاده می‌شود.